Chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mãn tính cần được lưu tâm và thực hiện nghiêm túc bởi nó góp phần quan trọng đối với kết quả điều trị và việc kiểm soát khả năng tiến triển của bệnh.
Suy thận mạn là gì?
Suy thận mạn là khi giảm mức lọc cầu thận dưới mức bình thường, có liên quan đến sự giảm số lượng nephron chức năng. Bệnh suy thận khi đã chuyển sang giai đoạn mãn tính thì sẽ tiến triển qua nhiều năm tháng, người bệnh phải chấp nhận sống chung với bệnh suốt đời vì lúc này các nephron chức năng xơ hóa gây giảm sút từ từ mức lọc cầu thận và tăng nitơ phi protein máu như creatinin máu, urê, acid uric…
Ở giai đoạn này, các chất dịch và chất thải thường tích tụ trong máu, trong cơ thể sẽ gây ra nhiều nguy hiểm cho người bệnh. Chính vì vậy, muốn làm giảm tần suất và tăng hiệu quả của các biện pháp thay thế thận, tránh các biến chứng nguy hiểm thì cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn.
Mục đích của việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người suy thận mạn là gì?
Suy thận mạn tồn tại suốt đời nên mức độ tiến triển của bệnh như thế nào không chỉ phụ thuộc vào phác đồ điều trị của bác sĩ mà chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn cũng đóng vai trò quan trọng. Mục đích của việc này là nhằm hạn chế tăng urê máu và làm chậm bước tiến của quá trình suy thận.
Bởi thế, trong chế độ ăn, người bệnh suy thận mạn cần tuyệt đối tuân theo nguyên tắc: hạn chế lượng protein, đủ vitamin, đủ năng lượng và các yếu tố vi lượng.
Chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn nên như thế nào?
- Hạn chế thức ăn nhiều protein
Sang giai đoạn này, bệnh nhân suy thận mạn phải lọc máu chu kỳ hoặc lọc màng bụng, vì thế cần tránh ăn quá mức các thức ăn chứa nhiều protein như thịt gà, thịt nạc, trứng, cá, tôm vì những loại thức ăn này sau khi được chuyển hóa sẽ sinh ra creatinin và ure. Việc gia tăng nhanh hai chất này trong máu sẽ gây độc cho cơ thể, không tốt cho thận. Người bị tăng ure máu quá cao và nhanh sẽ làm tăng nguy cơ bị hội chứng ure huyết cao và người bệnh dễ xuất hiện các triệu chứng đau đầu, buồn nôn, tiêu chảy, xuất huyết tiêu hóa,… Khi lượng creatinin trong máu cao cũng cần loại bỏ nhanh bằng lọc máu nhân tạo.
- Hạn chế thức ăn có nhiều phospho
Những thực phẩm chứa nhiều phospho khi dung nạp vào cơ thể người mắc suy thận mạn sẽ làm tăng lượng phospho trong máu. Lúc này, thận đã mất khả năng đào thải phospho, nếu lượng phospho tăng cao sẽ làm xương mất canxi và bị loãng xương. Các thức ăn chứa nhiều phospho cần tránh trong chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn là những sản phẩm sữa, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, bia, coca cola.
- Hạn chế thức ăn chứa nhiều muối
Suy thận mạn đã khiến thận mất khả năng thải trừ muối qua nước tiểu do đó, nếu bệnh nhân ăn nhiều muối sẽ tích nước, gây phù, tăng huyết áp tăng, phù phổi cấp và thậm chí còn có thể xuất hiện triệu chứng của hội chứng tăng natri máu với các biểu hiện như đau đầu, nôn, mất nước, hôn mê và thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Bên cạnh đó, ăn mặn còn khiến người bệnh phải uống nhiều nước từ đó làm dư thừa lượng nước trong cơ thể một cách nhanh chóng, khiến bệnh nhân phải chạy thận nhân tạo nhiều lần hơn.
Chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn cần hạn chế muối
Muốn tránh được những nguy cơ này, người mắc suy thận mạn nên ăn nhạt với lượng muối dưới 1.500mg/ngày đồng thời tránh sử dụng nước mắm hay các thức ăn mặn như mì ăn liền, trứng muối, cá biển, đồ hộp mặn,…
- Tránh thức ăn chứa nhiều kali
Lượng kali máu tăng luôn là gây nên biến chứng nguy hiểm hàng đầu đối với bệnh nhân suy thận mạn phải lọc máu theo chu kỳ. Với những người bình thường thì lượng kali trong máu dao động trong khoảng 3,5 – 4,5mmol/l, nếu lượng kali từ thức ăn đưa vào quá nhiều, thận sẽ điều chỉnh đào thải ra ngoài rất nhanh qua nước tiểu. Với bệnh nhân suy thận mạn do chức năng đào thải kali của thận gần như bằng không nên luôn luôn hiện hữu nguy cơ tăng kali máu và điều này cũng đồng nghĩa với việc nếu kali máu tăng cao gây loạn nhịp tim khiến bệnh nhân có thể tử vong.
Muốn tránh thức ăn có nhiều kali, chế độ ăn cho người suy thận mạn cần tránh các loại quả như đu đủ, chuối và một số loại thực phẩm đóng hộp. Nếu sử dụng sữa, bệnh nhân nên xem rõ hàm lượng kali trên nhãn mác để tham khảo và đưa ra quyết định sử dụng sao cho hợp lí.
- Kiểm soát lượng nước vào cơ thể
Người suy thận mạn đang lọc máu chu kỳ phải đặc biệt chú ý điều chỉnh lượng nước vào cơ thể. Với người bình thường, lượng nước vào cơ thể từ các nguồn thức ăn và nước uống khoảng 3.000ml. Chúng sẽ mất đi một lượng tương đương (khoảng 2.000ml) chủ yếu qua nước tiểu và một phần nhỏ qua mồ hôi, hơi thở phân. Với bệnh nhân suy thận mạn, chức năng thanh thải nước tự do hay khả năng tạo nước tiểu mất đi nên cứ 3 – 4 ngày bệnh nhân lại phải đi chạy thận nhân tạo hoặc lọc màng bụng một lần để loại bỏ lượng nước thừa đưa vào cơ thể qua con đường ăn uống. Nếu không đào thải được lượng nước dư thừa, người suy thận mạn sẽ bị tăng huyết áp, mắc chứng khó thở do phù phổi cấp và phù dưới da, tràn dịch các khoang màng bụng, màng ngoài tim, màng phổi,…
Việc kiểm soát lượng nước vào cơ thể trong chế độ ăn cho người suy thận mạn nên bao gồm ăn nhạt để hạn chế uống nước và cân hàng ngày để đánh giá đúng lượng nước thừa trong cơ thể. Người bệnh có thể cân ngay sau khi rút bỏ nước khi lọc máu nhân tạo và tiến hành cân lại hàng ngày để so sánh và đánh giá lượng nước thừa. Những bệnh nhân lọc màng bụng càng cần phải kiểm soát lượng nước vào ra một cách nghiêm ngặt hơn.
Như vậy, có thể nói thực hiện chế độ ăn giàu năng lượng, ít protein sẽ giúp làm chậm bước tiến của quá trình xơ hóa cầu thận và suy thận mạn, giúp đời sống bệnh nhân có thể kéo dài thêm một thời gian. Không những thế, việc làm này còn cần thực hiện sớm khi mức lọc cầu thận đã bắt đầu xuống dưới 40ml/ phút tức là khi creatinin và urê máu bắt đầu cao. Suy thận càng nặng thì lượng càng hạn chế lượng protein. Vì thế nên xây dựng chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn cần xây dựng hợp lí bằng cách tiết chế dinh dưỡng, phù hợp khẩu vị đồng thời động viên bệnh nhân ăn uống tốt để điều trị hiệu quả. Nếu cần được tư vấn cụ thể hơn về điều này, hãy liên hệ trực tuyến với chuyên gia của phòng khám nam khoa Đông Phương để được cung cấp những thông tin hữu ích.
Chúc bạn ngày mới tràn sức khỏe dồi dào!
